SZCZEP ENDEMICZNY: szczep winogron, który rodzi opowiednie jakościowo grona jedynie na określonym obszarze.

FRIULI VENEZIA GIULIA: Friuli Venzia Giulia to region winiarski północnych Włoch, pokrywąjący
malowniczą Dolinę Friuliańską, ciągnącą się od podnóża Alp Julijskich, aż do plaż
modrego Adriatyku.

BIAŁE

RIBOLLA GIALLA

Ten rodzimy szczep friuliański uprawiany był tutaj już w XIV-ym wieku. Jego nazwa wywodzi się ze słoweńskiego rebula, które w rodzimym dialekcie zostało przekształcone w ribuele. Słodkie wina produkowane na bazie ribolla gialla, były ulubionym trunkiem na dworze austro-węgierskim w początkach ubiegłego stulecia.

Dzisiaj, szczep daje wspaniałe wytrawne wina o wyjątkowo wyrafinowanych, eleganckich i złożonych aromatach kwiatowych z rozkoszną nutką cytryny w tle.

Najlepsze rezultaty uprawy, friuliańscy winogrodnicy osiągają kiedy winnica zlokalizowana jest na zboczach ciągnących się od Tarcento, poprzez Carso aż po Istrię.

MALVASIA ISTRANA


Ten szczep, wywodzący się również z FVG, należy do ogromnej rodziny “Malvasia”, której pierwszych śladów enologowie doszukują się w rejonie Peloponezu. Podobnie jak w przypadku ribolla gialla, uprawiany był tutaj już w XIV-ym wieku.

Winnice malvasia istriana można spotkać praktycznie na wszystkich wzgórzach FVG, szczególnie, tam gdzie grunt jest silnie żwirowy i pełen otoczaków.

Daje harmonijne, mocno wytrawne, lekko alkoholowe wina z charakterystycznymi zapachami moreli i....ryby.

FRIULANO

Tocai friulano, a obecnie friulano (decyzja i wymóg UE) to “statek flagowy” rodzimych szczepów FVG, nie mającego nic [pomimo podobnej nazwy], wspólnego z węgierskim tokaj.

Najczęściej stosowany do produkcji win jednoszczepowych , zdecydowanie wytrawnych, rześkich, o niskiej kwasowości i długim finiszu.

Doskonałe wino jako aperitif.

VERDUZZO FRIULIANO

Archeologowie odkryli ślady verduzzo friuliano (w okolicach Nimis) mające ponad 6 700 lat, natomiast pierwszy dokument wzmiankujący o samym winie produkowanym z tego szczepu nosi datę 1409 roku, kiedy to zostało ono ofiarowane papieżowi Grzegorzowi XII-u.

Jedynym miejscem w świecie uprawy tego szczepu jest region COF (Colli Orientali del Friuli), a w szczególności wzgórza pomiedzy Nimis a Cividale del Friuli. Verduzzo friuliano znajduje tutaj niepowtarzalny gdzie indziej terroir (siedlisko) – winnice są jakby zawieszone na wzgórzach, niczym w rzymskim amfiteatrze i wszystkie “patrzą” w dolinę ciągnącą się aż do Adriatyku, skąd dociera tutaj zawsze ożywcza bryza. Z przeciwnej natomiast strony, rejon ten jest chroniony przed zimnymi, północnymi podmuchami przez pasmo Alp Juliskich. Najwspanialsze wina otrzymuje się z przejrzałych winogron zbieranych jeszcze w grudniu (dicembrino), a najlepsze wina uzyskuje się wówczas, kiedy lato jest krótkie, natomiast a jesień bardzo długa.

Winnice te jako pierwsze w regionie FVG uzykały klasyfikację DOCG. Wina te, aby pokazać swoje największe cechy powinny leżakować w dębie minimum 3-4 lata.

PICOLIT

Słynny włoski enolog, Carlo Goldoni uważa, iż picolit to największy skarb i klejnot friuliańskiego winiarstwa.

Podobnie jak verduzzo friuliano, jest jednym z nastarszych szczepów endemicznych FVG. Jego uprawy rozpoczęto tutaj już za czasów Imperium Rzymskiego, a wino z niego produkowane zawsze było obecne na dworach papieskich, cesarstwa austro-węgierskiego, królów francuskich, carów rosyjskich czy Królestwa Sardynii.

Na skutek kolejnego “zakrętu” historii, w XIX-ym wieku produkcja picolit została przerwana, aż do lat 1970-ych.

Picolit, jako drugi w historii (po Ramandolo) uzyskał w 2006 r. prawo do apelacji DOCG (“cru”) i dotychczas są to jedyne takie dwie apelacje w FVG.

Szczep ten charakteryzuje się przede wszystkim niezwykle niską wydajnością. Spowodowane jest to faktem, iż bardzo wiele pąków w ogóle nie zakwita pozostawiając na krzaku rzadkie kiście dające maleńkie jagody, ale za to o bardzo wysokim nasyceniu cukrem gronowym.

Nie trzeba więc dodawać, iż ceny DOCG Picolit są zawsze bardzo wysokie (ok. 50.- €), ale podobnie jak inne wielkie wina słodkie – jest przecież winem “wiecznym”.

CZERWONE

PIGNOLO

Endemiczny szczep friuliański znany był już tutaj w XVII-ym wieku, a za miejsce jego narodzin uważa się legendarne opactwo Abazza di Rosazzo, gdzie zostało stworzone przez Benedyktynów.

Wina pignolo należą do najbardziej luksusowych i długowiecznych. Charakteryzują się wysokim poziomem tanin i intensywnym, niezwykle złożonym bukietem z nutami owoców róży, fiołków a także kakao, kawy i, na skutek dojrzewania w beczkach dębowych (min. 12 m-cy) - wanilii.

SCHIOPPETTINO

Czasem nazywany ribolla nero, wywodzi się prawdopodobnie z rejonu Propetto. Wino ze schioppettino charakteryzuje się stosunkowo wysoką kwasowością, a na skutek faktu iż jest butelkowane jako młode wino, przechodzi proces fermentacji mlekowo-jabłkowej w butelce. Dzięki temu, staje się ono lekko musujące i usta dają wrażenie “szczypania bąbelków” (scoppittare po włosku).

Rejon upraw to okolice miasteczka Propetto.

REFOSCO DAL PENDUCOLO ROSSO


Powszechnie uważane za najlepszą czerwoną odmianę spośród wszystkich friuliańskich szczepów rodzimych. W ostatnich latach niezwykle zyskał na popularności; uprawiany w regionach Carso i Istria.

Daje lekko taniczne wina, o bardzo intensywnym, złożonym bukiecie herbacianym, dziczyzny z podobnymi nutami zwierzęcymi. Doskonale zrównoważone.

TAZZELENGHE

Inny friuliański szczep endemiczny uratowany od zapomnienia i zaprzestania upraw (razem z pignolo i schioppettino) dekretem EEC z 1978 r. uwzględniającym go na liście szczepów dozwolonych do upraw w rejonie Udine.

Tacelenghe w lokalnym dialekcie friuliańskim znaczy ni mniej ni więcej, jak gilotyna dla języka, a to z powodu nie tylko wysokiego poziomu kwasowości, ale również silnie zaakcentowanej obecności tanin [przedłużona maceracja ze skórkami].

ŻRÓDŁA

1. Guida ai vini e al territorio, Colli Orientali del Friuli
2. Consorzio Ramandolo, zdjęcia
3. Atlas Win Świata, J.Robinson, H.Johnson
4. Turystyka winiarska z VINTRIPS®